W dzisiejszych czasach rolnictwo ekologiczne oraz ekologiczna certyfikacja produkcji stają się coraz ważniejsze dla konsumentów na terenie UE. Działalność w zakresie rolnictwa ekologicznego, zgodnie z obowiązującymi przepisami, wymaga nie tylko stosowania się do ścisłych wymagań dotyczących ekologicznej uprawy i hodowli, ale także prowadzenia odpowiedniej dokumentacji i właściwego znakowania produktów ekologicznych. Poddanie się procesowi certyfikacji i jej pozytywny wynik daje konsumentom pewność, że produkty, które kupują, są w pełni ekologiczne, co przyczynia się do zrównoważonego rozwoju i wspiera ekologicznych rolników w ich działalności. Obowiązek uzyskania certyfikatu dotyczy wszystkich podmiotów działających na rynku produktów rolnictwa ekologicznego na każdym etapie produkcji, przechowywania, przygotowania, wprowadzania do obrotu i dystrybucji, także importu i eksportu.

Jako specjaliści w dziedzinie certyfikacji produkcji ekologicznej, chcemy podzielić się kluczowymi informacjami dotyczącymi procesu certyfikacji, który stanowi fundament dla producentów dążących do spełnienia oczekiwań rynku i przepisów unijnych. Certyfikacja rolnictwa ekologicznego nie tylko otwiera drzwi do szerszego rynku, ale również przynosi szereg korzyści, w tym potwierdzenie autentyczności i jakości produktów ekologicznych. Proces uzyskania certyfikatu, mimo że wymagający, jest krokiem niezbędnym do wyróżnienia się na tle konkurencji i zaoferowania konsumentom towarów, które są synonimem zdrowia i zrównoważonego rozwoju oraz ochrony środowiska. W niniejszym artykule zostaną omówione kluczowe aspekty związane z certyfikacją, korzyściami płynącymi z ekologicznej produkcji, regulacjami dotyczącymi obrotu żywnością ekologiczną, a także sytuacjami, w których możliwe są odstępstwa od standardowych warunków produkcji. Ponadto, czytelnik zostanie przeprowadzony przez kompleksowy proces certyfikacji krok po kroku, co pozwoli na lepsze zrozumienie wymagań i procedur niezbędnych do uzyskania certyfikatu ekologicznego.

1. Jak uzyskać certyfikat produkcji ekologicznej?

Proces uzyskania certyfikatu produkcji ekologicznej rozpoczyna się od dokładnego zapoznania się z wymaganiami określonymi w przepisach obowiązującego prawa https://agrobiotest.pl/rozporzadzenia-ue/ oraz https://agrobiotest.pl/przepisy-krajowe/
Kluczowym krokiem jest wybór odpowiedniej jednostki certyfikującej (takiej jak nasza), która jest akredytowana i upoważniona do przeprowadzania oceny zgodności w zakresie produkcji ekologicznej i rolnictwa ekologicznego. Do jednostki certyfikującej należy wysłać zgłoszenie https://agrobiotest.pl/wp-content/uploads/2024/07/Zgloszenie.pdf, które po weryfikacji formalnej jest przekazywane do właściwego urzędu w celu formalnego objęcia krajowym system kontroli.
Następnie z wybraną jednostką certyfikującą należy podpisać umowę i złożyć wniosek o certyfikację produkcji ekologicznej, który obejmuje wszystkie aspekty działalności uwzględniające każdy etap produkcji, przygotowania, wprowadzania do obrotu i dystrybucji produktów ekologicznych. Ten etap jest niezwykle ważny, gdyż stanowi podstawę do objęcia planem kontroli przez jednostkę certyfikującą i dalszej oceny zgłoszonej działalności.

Po objęciu systemem kontroli w przypadku gospodarstw rolnych, rozpoczyna się okres konwersji, który jest niezbędny do dostosowania działalności rolniczej do wymogów produkcji ekologicznej. Okres ten może trwać od dwóch do trzech lat, w zależności od rodzaju produkcji. W tym czasie, producent jest zobowiązany do ścisłego przestrzegania zasad ekologicznej metody produkcji, co jest nadzorowane przez jednostkę certyfikującą. Certyfikaty wydawane w trakcie okresu konwersji stanowią potwierdzenie, że działalność producenta jest prowadzona zgodnie z rygorystycznymi wymaganiami produkcji ekologicznej, co otwiera przed nim nowe możliwości na rynku żywności ekologicznej. Dopiero po zakończeniu okresu konwersji i pozytywnej ocenie przez jednostkę certyfikującą, producent otrzymuje certyfikat zgodności, który upoważnia do oznaczania swoich produktów logo produkcji ekologicznej Unii Europejskiej oraz do sprzedaży produktów jako ekologicznych.

2. Korzyści z certyfikacji rolnictwa ekologicznego dla producentów

Posiadanie certyfikatu produkcji ekologicznej otwiera przed producentami drzwi do licznych korzyści, które znacząco wpływają na ich pozycję na rynku oraz zyski. Przede wszystkim, certyfikacja ta jest potwierdzeniem stosowania ekologicznych metod produkcji, co jest coraz bardziej cenione przez świadomych konsumentów. Dzięki temu, producenci ekologiczni mogą cieszyć się większym zaufaniem klientów oraz lojalnością, co przekłada się na lepszą sprzedaż i możliwość uzyskania wyższych cen za swoje produkty. Dodatkowo, logo produkcji ekologicznej Unii Europejskiej stanowi silny argument marketingowy, zwiększając widoczność produktów na półkach sklepowych. Nie można również zapomnieć o dostępie do dedykowanych dotacji finansowych przeznaczonych dla sektora produkcji ekologicznej, co stanowi istotne wsparcie w rozwoju prowadzonej działalności i może być kluczowe w utrzymaniu konkurencyjności na rynku.

3. Obrót żywnością ekologiczną: wymagania

Dystrybucja i wprowadzanie do obrotu produktów rolnictwa ekologicznego wymaga ścisłego przestrzegania wymagań określonych Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/848 oraz związanych z nim rozporządzeń delegowanych i wykonawczych. Kluczowym elementem jest posiadanie certyfikatu, który jest potwierdzeniem prowadzenia działalności na każdym etapie przechowywania, przygotowania, produkcji i dystrybucji produktów rolnictwa ekologicznego, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Dla podmiotów działających na rynku produktów rolnictwa ekologicznego zrozumienie i stosowanie się do tych przepisów jest niezbędne nie tylko dla legalnego wprowadzania produktów na rynek, ale również dla budowania zaufania wśród konsumentów. Produkty rolnictwa ekologicznego muszą być objęte systemem kontroli na każdym etapie produkcji, przygotowania, przechowywania, dystrybucji i wprowadzania do obrotu a także importu/eksportu. Logo produkcji ekologicznej Unii Europejskiej oraz jakiekolwiek odniesienia do produkcji ekologicznej może być stosowane jedynie w odniesieniu do produktów spełniających wymagania w tym zakresie. Wypadnięcie na jakimkolwiek etapie z systemu kontroli stanowi o utracie ekologicznego statusu produktów i konieczności zmiany oznakowania.
Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych wraz z akredytowanymi i upoważnionymi do prowadzenia kontroli urzędowych jednostkami certyfikującymi odgrywają kluczową rolę w monitorowaniu przestrzegania obowiązujących zasad i wymagań przez producentów ekologicznych.

4. Odstępstwa od warunków produkcji ekologicznej: kiedy są dopuszczalne?

W wyjątkowych okolicznościach w produkcji ekologicznej dopuszczone jest stosowanie odstępstw.
Wnioski dotyczące odstępstw od warunków produkcji ekologicznej powinny być kierowane przez producentów bezpośrednio do Wojewódzkiego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych właściwego ze względu na adres zamieszkania/siedziby wnioskującego producenta ekologicznego.
Jedyny wniosek, który wymaga pisemnego oświadczenia jednostki certyfikującej dotyczącego jego zasadności przed złożeniem do właściwego urzędu dotyczy uznania z mocą wsteczną wcześniejszego okresu, jako części okresu konwersji. Oświadczenie jest wydawane po przeprowadzeniu przez jednostkę certyfikującą dodatkowych odpłatnych czynności, wymaganych przez przepisy obowiązującego prawa.
Aktualnie obowiązujące formularze dotyczące odstępstw od warunków produkcji ekologicznej są dostępne na stronie internetowej administrowanej przez Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych: https://www.gov.pl/web/ijhars/odstepstwa-od-warunkow-produkcji-ekologicznej

5. Proces certyfikacji ekologicznej: krok po kroku

STANDARDOWY PROCES CERTYFIKACJI
Proces certyfikacji prowadzony przez AGRO BIO TEST oznacza etapowy proces sprawdzania, poświadczania zgodności oraz nadzoru nad zgłoszoną przez Wnioskującego działalnością i/lub wydanym certyfikatem.

Przebieg procesu certyfikacji obejmuje następujące etapy:

I. Rejestracja Wnioskującego:
⎯ przyjęcie przez AGRO BIO TEST prawidłowo wypełnionego urzędowego formularza Zgłoszenia działalności, o którym mowa w art. 34 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/848,
⎯ weryfikacja pod kątem formalnym oraz możliwości objęcia systemem kontroli, w przypadku braku przeciwwskazań przesłanie Zgłoszenia do właściwego WIJHARS, który informuje producenta o dacie objęcia systemem kontroli,
⎯ zawarcie Umowy w sprawie certyfikacji i nadzoru,
⎯ przyjęcie prawidłowo wypełnionej dokumentacji wnioskowej odpowiedniej dla rodzaju zgłaszanej działalności,
⎯ wpłata opłaty rejestracyjnej określonej w cenniku opublikowanym na stronie internetowej jednostki,
II. Przegląd Wniosku o certyfikację:
⎯ weryfikacja Wniosku o certyfikację złożonego przez Wnioskującego, ewentualnie wyjaśnianie braków,
⎯ przeprowadzenie oceny ryzyka zgłaszanej działalności.
III. Planowanie i prowadzenie kontroli (ocena):
⎯ wyznaczenie inspektora posiadającego odpowiednie uprawnienia oraz ustalenie terminu przeprowadzenia kontroli,
⎯ kontrola roczna pełnozakresowa obejmująca kontrolę bezpośrednią na miejscu przeprowadzana jest zgodnie ze standardowym planem kontroli i obejmuje sprawdzenie zgodności prowadzonej działalności z wymogami obowiązującego prawa, na każdym etapie produkcji, przygotowania i dystrybucji, w miejscu prowadzonej działalności oraz w miejscu przechowywania dokumentacji finansowej i ewidencji towarowej. Odstąpienie od tej zasady, jest możliwe w drodze wyjątku, po ocenie przez AGRO BIO TEST spełnienia przez Wnioskującego warunków określonych w przepisach oraz możliwości technicznych po stronie Wnioskującego do przekazywania dokumentacji niezbędnej do przeprowadzenia czynności kontrolnych w formie zdalnej.
⎯ weryfikacji zgodności podlegają wszystkie podmioty objęte systemem kontroli, co najmniej raz w roku kalendarzowym w terminie ustalonym przez AGRO BIO TEST,
⎯ kontrola roczna pełnozakresowa może być zapowiedziana lub niezapowiedziana, o czym decyduje jednostka certyfikująca na podstawie oceny ryzyka
⎯ elementem kontroli może być pobranie próbki produktu wskazanego przez AGRO BIO TEST,
IV. Przegląd dokumentacji pokontrolnej:
⎯ analiza dokumentacji pokontrolnej, a także pozostałych posiadanych informacji dotyczących działalności Wnioskującego,
⎯ analiza wyników pobranej próbki (jeśli dotyczy).
V. Podjęcie decyzji certyfikacyjnej:
⎯ na podstawie zgromadzonej dokumentacji (w tym pokontrolnej) dotyczącej zgłoszonej przez Wnioskującego działalności, AGRO BIO TEST wydaje decyzję w sprawie certyfikacji. W decyzji zawarte są informacje o tym, czy certyfikat został przyznany i w jakim zakresie, czy stwierdzono niezgodności i jakie nałożono w związku z nimi sankcje, do jakiej grupie ryzyka został zakwalifikowany producent oraz ewentualne dodatkowe uwagi wynikające z przeprowadzonego procesu certyfikacji.
⎯ niezależnie od przyznania bądź odmowy przyznania certyfikatu (ograniczenia lub cofnięcia) Wnioskujący otrzymuje oryginał decyzji podpisany przez upoważniony personel.
VI. Wystawienie certyfikatu:
⎯ Certyfikat, stanowiący dokument urzędowy, jest wystawiany po wydaniu pozytywnej decyzji certyfikacyjnej,
⎯ Certyfikat jest wydawany w wersji elektronicznej za pośrednictwem systemu TRACES, administrowanego przez Komisję Europejską. Oryginał certyfikatu jest publikowany w w/w systemie pod adresem https://webgate.ec.europa.eu/tracesnt/directory/publication/organic-operator/index
⎯ Aktualizowany obszerny wykaz producentów ekologicznych jest opublikowany na stronie internetowej urzędu nadzoru, tj. GIJHARS https://www.gov.pl/web/ijhars/udostepnianie-informacji-o-producentach-w-rolnictwie-ekologicznym
Na stronie internetowej www.agrobiotest.pl znajduje się link systemu TRACES oraz do ww. wykazu.
VII. Nadzór w okresie ważności wystawionego certyfikatu obejmuje m.in.:
⎯ przeprowadzanie kontroli wyrywkowych,
⎯ weryfikację realizacji działań naprawczych/ zapobiegawczych,
⎯ weryfikację wyników analiz pobranych do badań produktów,
⎯ rozpatrywanie odwołań od decyzji,
⎯ postępowania wyjaśniające w sprawie skarg na działalność Wnioskującego,
⎯ weryfikację postępowania Wnioskującego z reklamacjami,
⎯ zmiany w zakresie certyfikatu,
⎯ wykorzystanie informacji od Wnioskującego o zmianach w procesie produkcji,
⎯ wykorzystanie informacji z urzędu nadzoru lub od stron trzecich,
⎯ wykorzystanie wszelkich informacji z rynku dotyczących działalności Wnioskującego,
⎯ weryfikację powoływania się na udzieloną certyfikację i stosowanie unijnego logo w rolnictwie ekologicznym.

Pytania i odpowiedzi:

Jakie są główne korzyści z certyfikacji produkcji ekologicznej dla producentów?

Certyfikacja produkcji ekologicznej oferuje producentom szereg korzyści, w tym lepszy dostęp do rynków UE i międzynarodowych, wyższe ceny za produkty ekologiczne dzięki potwierdzonej jakości i autentyczności, a także możliwość korzystania z dotacji i wsparcia finansowego od instytucji podlagających Ministerstwu Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Ponadto, certyfikacja ta zwiększa zaufanie konsumentów do marki, co przekłada się na większą lojalność klientów i rozpoznawalność produktów na rynku.
W jaki sposób producenci mogą certyfikować swoją działalność w zakresie rolnictwa ekologicznego?
Producenci zainteresowani certyfikacją swojej działalności w zakresie rolnictwa ekologicznego powinni skontaktować się z akredytowaną jednostką certyfikującą, która jest upoważniona do prowadzenia kontroli i oceny zgodności z wymaganiami dotyczącymi ekologicznej metody produkcji. Proces certyfikacji jest kilkuetapowy, a po uzyskaniu certyfikatu jednostka certyfikująca sprawuje nadzór nad producentem, który go otrzymał, prowadząc regularne kontrole pełnoroczne i wyrywkowe kontrole doraźne zapowiedziane i niezapowiedziane, wynikające z oceny ryzyka, w celu potwierdzenia zgodności z ekologicznymi metodami produkcji.

Jakie są możliwe odstępstwa od warunków produkcji ekologicznej i kiedy są dopuszczalne?

Odstępstwa od warunków produkcji ekologicznej są dopuszczalne w wyjątkowych sytuacjach, takich jak okoliczności katastroficzne oraz występujące na szeroką skalę choroby zwierząt i roślin, które uniemożliwiają stosowanie standardowych ekologicznych metod produkcji. W takich przypadkach, producent może złożyć wniosek dotyczący odstępstwa od warunków produkcji ekologicznej bezpośrednio do Wojewódzkiego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych właściwego ze względu na adres zamieszkania/siedziby wnioskującego producenta ekologicznego. Wykaz wniosków i aktualnie obowiązujące formularze dotyczące odstępstw od warunków produkcji ekologicznej są dostępne na stronie internetowej administrowanej przez Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych: https://www.gov.pl/web/ijhars/odstepstwa-od-warunkow-produkcji-ekologicznej

Jakie znaczenie ma logo produkcji ekologicznej Unii Europejskiej dla konsumentów i producentów?

Logo produkcji ekologicznej Unii Europejskiej stanowi dla konsumentów potwierdzenie, że produkt spełnia najwyższe standardy produkcji ekologicznej ustalone przez UE. Logo może być stosowane jedynie przez producentów ekologicznych na produktach objętych certyfikatem, potwierdzającym ich ekologiczny status. Dla producentów, posiadanie tego logo na swoich produktach oznacza możliwość lepszego wyróżnienia się na rynku, zwiększenie zaufania wśród konsumentów oraz dostęp do szerszego rynku zarówno w UE, jak i poza nią. Logo to jest silnym narzędziem marketingowym, które pomaga budować markę produktów ekologicznych.

Przydatne linki:

Certyfikacja rolnictwa ekologicznego
Certyfikat Bio Suisse
Certyfikat Naturland
Certyfikat Demeter
Certyfikat Ekoland